paleo dieet

Wat Is Insuline & Hoe Werkt Het?

Geen flauw benul als ik je vraag wat insuline is? Ben je het zat om telkens opnieuw in kranten en magazines te lezen over insuline als de grote boosdoener van allerlei kwaaltjes? Hier volgt een korte uitleg over wat insuline is en hoe het precies te werk gaat.

Heel wat mensen komen vaak naar voren met twee grote vooroordelen over insuline:

  • Het is een slecht hormoon dat er enkel en alleen maar voor zorgt dat je dik wordt. Hoe lager het insulinegehalte in je bloed is, hoe beter voor je lijn.
  • Koolhydraten stimuleren de aanmaak van insuline, wat op zijn beurt logischerwijze ervoor zorgt dat je lichaam meer vet aanmaakt. Stop dus met koolhydraten te eten, én je insulinegehalte zal dalen.

Beide van deze statements zijn niet helemaal correct, en op het einde van dit artikel zal je begrijpen waarom dit zo is.

Wat is insuline nu echt?

Insuline is een hormoon dat geproduceerd wordt in de pancreas. In gezonde personen die niet leiden aan obesitas of diabetes, is insuline verantwoordelijk voor heel wat belangrijke zaken zoals:

  • De groei van je spieren: iedere bodybuilder weet dat insuline het anabolisme stimuleert. Het helpt je lichaam proteïnen om te zetten tot spiermassa.
  • Controle van je bloedsuiker en energieopslag: insuline controleert je bloedsuikergehalte. Dit is erg belangrijk, want het kan gevaarlijk zijn om teveel simpele suikers in je bloedstroom op te nemen.
  • Verzadiging: insuline zorgt ervoor dat je je verzadigd voelt na een maaltijd. Of “vol”, zoals we ook wel eens zeggen. Niet hongerig. Wanneer verwerkte koolhydraten ervoor zorgen dat je je uitgehongerd voelt, komt dit omdat je bloedsuikerniveau te hoog ligt, niet omdat je lichaam onmiddellijk insuline begint aan te maken.
  • Sterkte van je botten: insuline helpt je om je botmassa te behouden en zelfs nieuwe botgroei te stimuleren.

En dat is hoe insuline werkt in gezonde mensen. Echter hebben heel wat Europeanen vandaag de dag diabetes of sukkelen ze met obesitas. En voor deze mensen werkt insuline helemaal verschillend. In geval van diabetes produceert de pancreas geen insuline (type diabetes 1) of reageert de rest van het lichaam niet correct op het insuline die de pancreas aanmaakt (type diabetes 2). Het is dus duidelijk dat insuline een wisselende rol speelt in diabetes, maar daar gaat dit artikel in ieder geval niet om.

Dat gezegde zijnde, laten we eens kijken hoe insuline werkt en wat insulinegevoeligheid & -weerstand betekenen, wat het effect is op je lichaamsgewicht en waarom het niet zo goed is om zo weinig mogelijk insuline aan te maken.

Insuline en vetopslag

Men stelt vaak te simpel dat “insuline de aanmaak van vet stimuleert”. Helaas is het heel wat ingewikkelder dan dat.

In gezonde mensen komt insuline na iedere maaltijd naar voren om het bloedsuikergehalte te stabiliseren. En ja, als deel van dit stabilisatieproces wordt een deel van de opgenomen energie opgeslagen als vet. Maar dit is wat belangrijk is: gezonde mensen verbranden dit vet opnieuw tussen twee maaltijden.

Wanneer insuline op deze manier werkt, kan je de functie van insuline niet onmiddellijk als “slecht” afschilderen. In feite is het zelfs goed: het voorziet je lichaam constant van energie doorheen de dag, zodat je geen energie moet bijtanken tussen twee maaltijden heen. Bovendien verzadigd het ook je hongergevoel en laat het je lichaam weten wanneer er niets meer bij kan.

De technische term hiervoor is insulinegevoeligheid. Bij gezonde, insulinegevoelige mensen komt insuline opduiken achter iedere maaltijd, doet het zijn werk en verdwijnt het weer zonder problemen te veroorzaken. De persoon schakelt vlot over van de ‘vetopslagmodus’ naar de ‘vetverbrandingsmodus’, én hun gewicht blijft quasi gelijk.

Dus wat is het echte probleem dan met insuline?

Wanneer het fout gaat

Het tegengestelde van insulinegevoeligheid noemt insulineresistentie (ofwel –weerstand). In het geval van insulineweerstand produceert het lichaam insuline zoals het dat gewoonlijk doet, maar wordt het niet op de correcte manier toegepast en valt het hele proces om je suikerspiegel te stabiliseren, vet op te slaan en vet vervolgens opnieuw te verbranden in het water. Dit kan voor allerlei problemen zorgen, maar ook dat je gewicht bijkomt omdat de ‘vetopslagmodus’ steeds aan staat, én de ‘vetverbrandingsmodus’ altijd uit staat.

Daarom denken heel wat mensen dat hoge insulineniveaus ervoor zorgen dat je gewicht bijkomt, hoewel insulineweerstand niet de manier is waarop insuline doorgaans werkt in gezonde mensen. Het is een erg complex probleem, dat heel wat oorzaken kent. Ik noem er enkele op:

  • Chronisch te hoge (over)consumptie van fructose en andere simpele koolhydraten. Je hoeft niet te panikeren wanneer je veel fruit eet, maar gezoete frisdranken en snacks doen je lichaam geen goed.
  • Ongezonde darmflora. Was er ooit een gezondheidsprobleem waar een ongezonde darmflora niet aan bijdraagt?
  • Chronische stress (inclusief, maar niet gelimiteerd tot slaapdeprivatie, verhongering, psychologische stress en sociale isolatie).
  • Onevenwicht aan hormonen.
  • Sommige geneesmiddelen zoals bètablokkers, steroïden en sommige diuretica.

Verder is het ook statistisch bewezen dat vrouwen doorgaans een grote kans hebben om insulinegevoelig te zijn, in tegenstelling tot mannen die vatbaarder zijn voor insulineresistentie.

Insuline en koolhydraten: what’s the big deal?

De bovenstaande lijst moet je duidelijk gemaakt hebben dat het niet alleen koolhydraten zijn die je insulinegehalte beïnvloeden. In feite zijn het zelfs niet eens de enige nutriënten die de productie van insuline stimuleren: ook proteïnen kunnen een stijging veroorzaken. Het effect dat koolhydraten hebben op je insulineniveau hangt af van heel wat factoren:

  • Insulineweerstand wordt opgewekt in gezonde, insulinegevoelige personen wanneer ze grote hopen aan verwerkte suikers naar binnen werken, met een verhoogd risico wanneer er een tekort optreedt aan andere voedingsstoffen.
  • Voor mensen die al insulineresistent zijn (door bv. heel wat junkfood te eten), kan een koolhydraat-arm dieet bijdragen aan het verhogen van hun insulinegevoeligheid.

Het is waar dat heel wat mensen reeds insulineresistent zijn: deze mensen kunnen misschien hun voordeel halen uit een koolhydraat-arm dieet (zie hierboven). Maar dat betekent niet dat dit op de hele insulineresistente bevolking van toepassing is en dus werkt.

In een notendop…

Insuline is een hormoon dat de opslag van vet stimuleert en invloed heeft op je appetijt. In gezonde mensen stijgt en daalt je insulineniveau op een natuurlijke wijze doorheen de dag. Echter hebben heel wat mensen een chronisch verhoogd insulineniveau, wat een ernstig probleem vormt. Dit betekent wel niet onmiddellijk dat insuline de grote boosdoener is.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.